Kullanıcı Yönetimli Veri vs. ArcGIS Yönetimli Veri
Yürüttüğünüz çalışmaları ve bu çalışmaları besleyen verileri nasıl depoladığınız CBS içerisinde en önemli konulardan biridir. Verilerin nerede depolandığı ve buna dair yapılan seçim ArcGIS yöneticileri, analistleri ve servis yayınlama görevini yürüten kişiler için tüm süreci etkilemesi sebebiyle kritiktir. Bu blog yazımızda da ArcGIS platformu içerisinde kullanıcı yönetimli veri ve ArcGIS yönetimli veri olmak üzere veri yönetiminin iki yolundan bahsedeceğiz.
Kullanıcı yönetimli veya ArcGIS yönetimli verinin hangisini tercih edeceğiniz sizin cbs yapılandırmanıza, iş sürecindeki ihtiyaçlarınıza ve önceliklerinize göre verebileceğiniz bir karardır. Bu iki veri yönetim biçimini senaryolarınıza göre ayrı ayrı veya aynı anda da kullanıyor olabilirsiniz.
ArcGIS ile birlikte veriyi kullanmanın yollarından birincisi yönetimin kullanıcı tarafında olduğu sistemdir. Bu sistemde veri sahiplerinin ve yöneticilerinin sağlamaktan sorumlu olduğu yaklaşım dosya ve veri tabanı sunucuları gibi temel depolama altyapısının yönetilmesi olarak aktarılabilir. İkinci yol olarak ArcGIS yönetimli yaklaşım bulunmaktadır. Bu yaklaşım barındırılan veri kavramını yansıtmaktadır çünkü veriler ArcGIS içerisinde depolanmaktadır. Burada veriler için ev sahibi ArcGIS sistemidir ve REST tabanlı web servisleri üzerinden son kullanıcılar tarafından katman ögeleri olarak kullanılmaktadır. Kullanıcıların verilere veya çalışmada kullanılan dosyalara doğrudan erişimi bulunmamaktadır. Web servisleri üzerinden görüntüleyerek herhangi bir veri tabanı yöneticisine gerek kalmadan veriler yazılım içerisinde barındırılmaktadır.
ArcGIS platformu içerisinde, verinizi kullanabileceğiniz/görüntüleyebileceğiniz Esri uygulamalarından tabletinizde ya da tarayıcınız üzerinden tüketebileceğiniz birçok mobil uygulamaya kadar çok çeşitli uygulamalar bulunmaktadır. Çoğu CBS analisti ArcMap ve ArcGIS Pro gibi ArcGIS Desktop yazılımlarını kullanmayı tercih etmektedir. Çünkü bu masaüstü yazılımlar Windows ortamında çalışmasının yanı sıra dosya tabanlı coğrafi veri tabanlarını ve “shapefile” tipindeki verileri doğrudan okuyabilmektedir. Ayrıca bu iki masaüstü yazılım da doğrudan veri tabanı veya kurumsal veri tabanı sunucularına bağlantı kurabilmektedir. Oracle, SQL Server ve PostgreSQL bu sunuculara örnek olarak verilebilir. Detaylı bilgi için yazının sonunda sizlerle paylaşacağımız faydalı kaynakları inceleyebilirsiniz.
Kurumlar büyüdükçe ve yürüttükleri operasyonlar genişledikçe merkezi veri yönetimine daha fazla odaklanmaktadır. Kurumların veri bakımı, veri şemaları ve tanımlamalar gibi yönetici görevleri konusunda işbirliğine ihtiyaçları artmıştır. Bu durum farklı makinelerde/konumlarda bulunan verilerin merkezi bir noktada toplanma ve ağ üzerinden dağıtılma gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. Oracle, Microsoft SQL Server ve PostgreSQL gibi ilişkisel veri tabanı sistemleriyle mekansal veriler ortak bir noktada toplanabilir. ArcGIS içerisinde ise bu veri tabanları, versiyonlar ve topolojiler gibi yetenekleri kullanabilmek için Esri’nin kurumsal coğrafi veri tabanı teknolojisi ile zenginleştirilmiştir.
Kullanıcı Yönetimli ve Referanslanmış Veri
Dosya tabanlı coğrafi veri tabanı veya kurumsal coğrafi veri tabanlarında ortaya çıkan veri kümeleri, ArcGIS Enterprise aracılığıyla web servisine dönüştürülüp web ve tarayıcı tabanlı uygulamalar tarafından kullanılabilir. Veriler ArcGIS Enterprise’da yayınlandığında, yayıncı verileri kaynak konumda bırakabilir ve web servisi aracılığıyla veriye istemde bulunabilir. Bu seçeneği kullanarak ArcGIS Server tarafından çalıştırılan web servisi, kaynağa bağlanır ve kopya alınmaz. Verileri referans alan servis silinirse, verilerin kendisi kaynaktan silinmez ve veri tabanında korunur.
ArcGIS Yönetimli ve Barındırılan Veri
ArcGIS Online’ın tasarlanması ile birlikte ArcGIS tarafından yönetilen ve barındırılan veri kavramı ortaya çıkmıştır. ArcGIS Online Esri tarafından servis olarak sunulan bir yazılımdır. Son kullanıcı tarafından değil Esri tarafından sağlanan, yönetilen ve bakımı gerçekleştirilen bir bulut platformudur. Bu platformda cbs analistinin doğrudan bağlanarak veri kümesi ve web servisi oluşturduğu bir veri tabanı bulunmamaktadır. Bunun yerine veri web servisi olarak yayınlanmış haldedir. Servis silindiğinde verinin de silindiği anlamına gelmektedir. Verinin ArcGIS tarafından yönetiliyor olmasıyla, ArcGIS Online ve ArcGIS Enterprise gibi Web GIS platformlarında cbs uzmanı olan veya başlangıç seviyesinde bilgiye sahip olan bir kişinin verinin arka planıyla (bakımı, yönetilmesi vb.) konularla ilgilenmesine gerek kalmamaktadır.
ArcGIS Online içinde veri, Esri’nin sağladığı bulut platformunda tutuluyorken ArcGIS Enterprise içerisinde ArcGIS Data Store bileşeninde yani kurumun içerisindeki ArcGIS Enterprise yapılandırmasında tutulmaktadır. ArcGIS Data Store ile ilgili detaylı bilgi için Esri Türkiye Teknik Destek Uzmanı Belkiya Ercan tarafından yazılmış olan ArcGIS Data Store Nedir? yazısını okuyabilirsiniz.
ArcGIS Enteprise barındırılan katmanlar varolan verinizi hızlıca görselleştirebilmenizi ve üzerinde analiz gerçekleştirmenizi sağlamaktadır. Her seviyedeki coğrafi bilgi sistemleri analisti bu işlemi gerçekleştirebilir bu yüzden veri tabanı tarafında herhangi bir uzmanlığa gerek kalmayacaktır. Mevcut verinizi barındırılan katman olarak yayınlayıp düzenleme, senkronizasyon, dışa aktarma, silme ve paylaşım yeteneklerini aktif hale getirebilirsiniz.
Mevcut cbs iş akışınıza ve ihtiyaçlarınıza göre barındırılan yöntemi veya kullanıcı yönetimli yöntemi seçmek sizin elinizdedir. Versiyonlu çalışma, topoloji kuralları oluşturma, arşivleme ve doğrudan veri tabanındaki veriye manuel müdahalelere ihtiyacınız varsa kurumsal coğrafi veri tabanını tercih etmeniz olasıdır. Eğer kurumunuzda veri tabanı yönetim sistemi için bir uzmanınız bulunmuyorsa yalnızca coğrafi bilgi sistemleri analistleriyle çalışıyorsanız ArcGIS yönetimli veriyi tercih etmeniz veriminizi arttıracaktır. ArcGIS Data Store donanımsal anlamda kapasite-kaynağın arttırarak kullanımı genişletebileceğiniz bir bileşendir. Herhangi bir çökme veya sistem problemi sırasında kayıp yaşamamak için ArcGIS Data Store’u yedekleme şansınız da bulunmaktadır.
Aşağıdaki tablo kullanıcı yönetimli veri ve ArcGIS yönetimli verinin bazı farklarını göstermektedir:
| Kullanıcı Yönetimli (Kurumsal Coğrafi Veri Tabanı) |
ArcGIS Yönetimli (ArcGIS Data Store içerisinde barındırılan veri) |
|
| Veri Tabanı Teknolojisi | İlişkisel Veri Tabanı Yönetim Sistemi (Oracle, SQL Server, PostgreSQL, Informix, Db2, SAP HANA vb.) | ArcGIS Platformu tarafından belirlenmiş olan veri tabanı |
| Kullanıcı Erişimi | Çoklu kullanıcı ortamı masaüstü uygulamasından doğrudan veri tabanına bağlanabilir ve REST tabanlı haritalar ve detay servisleri aracılığıyla da veriyi tüketebilir. | Çoklu kullanıcı REST tabanlı haritayla ve detay servisleriyle veriye erişebilir. |
| Görselleştirme(Oluşturma?) | Harita servisleri, harita görüntü katmanları olarak çıktı halinde görüntülenebilir. Harita ve detay servisleri istemci tarafında detay katmanları olarak görüntülenebilir.
Harita görüntü katmanları gelişmiş görselleştirmeyi destekler fakat kartografik gösterim seçenekleri detay katmanlarında aktif değildir. |
Barındırılan detay katmanları yalnızca kullanıma hazır sembollerle ve kartografik seçeneklerle istemci tarafında görselleştirilebilir. (Oluşturulabilir) |
| Versiyonlama ve Arşivleme | Traditional (geleneksel) versiyonlama ve branch (dallanmış) versiyonlamayı desteklemektedir. Tarihsel olarak yedek noktaları oluşturulması da desteklenmektedir. | Versiyonlu şekilde düzenleme desteklenmemektedir. Detay katmanı yalnızca son düzenleme işlemini yansıtmaktadır. Arşivleme desteklenmemektedir. |
| Ölçeklendirme | Kullanmış olduğunuz İVTYS kullanıcıyu, düzenleyiciyi ve veriyi arttırarak genişletilebilir. Kullanıcı tarafından yönetilen veriyi referans alan bağımsız harita ve detay servisleri, sunucu üzerinde belirli bir bellek alanına sahiptir. | ArcGIS Data Store’un ilişkisel veri deposu türünü, tek makine için makine kapasitesi/kaynağı arttırarak genişletebilirsiniz. İkinci bir makineyi sisteminize dahil ederek herhangi bir kötü senaryoda devreye girecek şekilde yedek olarak atayabilirsiniz. Barındılaran ve bağımsız detay servisleri sunucu belleğinde düşük bir kaplamaktadır. |
| Ana Sunucu için Yönetilen Veri Tabanı Olarak Ekleme | Desteklenmemektedir. Ancak ArcGIS Server’a kurumsal coğrafi veri tabanınızı tanıtarak ek bir veri deposu olarak kullanabilirsiniz. | ArcGIS Data Store yönetilen veri tabanı olarak ArcGIS Server’da kullanılabilir. |
Coğrafi Bilgi Ssitemlerine yönelik kurumsal ihtiyaçlarınız, hedefleriniz doğrultusunda veya talep ettiğiniz teknik seviyede ve içerikte CBS iş süreci ve teknik strateji belirleme danışmanlığına ihtiyaç duyuyorsanız Esri Türkiye Profesyonel Hizmetler biriminin vermiş olduğu hizmetleri inceleyebilirsiniz.
Esri Türkiye, 2019
