I3S, üç boyutlu coğrafi içerikleri paylaşmak için kullanılan bir OGC standardıdır. Esri, ArcGIS platformunda 3D yetenekleri ileri seviyede desteklemekle birlikte, Indexed 3D Scene (I3S) adı verilen 3D içeriklerin paylaşılması ile ilgili olan bu standardı desteklemektedir. I3S standardı, Sahne Katmanı Paketi’ni (.SLPK) biçimlendirerek çok büyük 3D veri kümelerinin depolanması ve görselleştirilmesi için tasarlanmıştır. I3S bir web servisi olarak çalışıyor ve .SLPK formatı bu web yayınının kaynak formatıdır. Katman türleri arasında mesh dosyası, nokta bulutu, vektörel binalar 3D nesneler gibi içerikler olabilir.

‘’OGC, Web Feature Service (WFS) ve Web Map Service (WMS) gibi yaygın olarak kullanılan formatlar tarafından desteklenen uluslararası kabul görmüş bir standartlar bütünüdür.

I3S standardı ArcGIS ürün ailesinde 3D içeriklerin oluşturulabildiği ürünlerde bir dışarı aktarım seçeneği olanarak artık konumlanmış durumdadır. Örneğin elimizde bir Revit modeli var, bu Revit modelini ArcGIS Pro’da açtıktan sonra “Building Scene Layer Package” paketleme seçeneğini kullanarak I3S standartlarını destekleyen bir katman oluşturabilmekteyiz. Sonrasında bunu ArcGIS Online veya ArcGIS Enterprise ortamında paylaşarak bir servise dönüştürebiliriz.

Bu bağlamda veri türlerine göre paketleme seçenekleri değişmektedir, örneğin elimizde bir mesh model varsa “Integreted Mesh Scene Layer Package” seçeneğini kullanmalıyız. Veya CityGML bina modeli, multipatch bina modelleri gibi içerikler varsa “3D Object Scene Layer Package” paketleme seçeneğini kullanmamız gerekmektedir.

Şimdi bu paketleme seçeneklerini inceleyebiliriz.

3D Object Scene Layer (Vektörel Binalar, Nesneler, Altyapı Ögeleri vs)

3D Object Scene Layer Package’in 3D binalar, nesneler gibi unsurlar için uygun bir paketleme seçeneği olduğunu artık biliyoruz. Bu noktada elimizde bir şehre ait vektörel, (dokulu veya dokusuz) binalar var ise, bu paketleme seçeneğine yükselterek, I3S standartlarında içerikler oluşturabiliriz. Elimizdeki modeller CityGML, DAE, Multipatch gibi forrmatlarda olabilir, ArcGIS Pro’nun veri merkezli çözümleri ile bu uzantıları kolayca I3S standartlarına yükseltebiliriz.

Point Cloud Scene Layer(Nokta Bulutları, Lidar)

Nokta bulutları LiDAR teknolojisi tarafından oluşturulur veya Drone2Map gibi yazılımlar kullanılarak hava fotoğraflarından oluşturulur. Nokta bulutu verilerimizi de web ortamında OGC standartlarında paylaşabiliriz. Esri’nin sağlamış olduğu hızlı görselleştirme yeteneklerini sahnede bulunan nokta bulutu verisinde uygulayabiliriz.

Bu veri türünde de aynı süreç ve farklı paketleme aracı kullanıyor olacağız. Paketleme türleri verinin türüne göre farklılık göstermektedir. Bunun sebebi verilerin daha iyi deneyimlenebilmesi ile ilgilidir. Nokta bulutları için “Point Cloud Scene Layer Package” paketini kullanmamız gerekmektedir.

Integrated Mesh Scene Layer (Mesh Model)

Mesh modeller sürekli yüzeylerdir. Hava fotoğraflarından oluşan yek pare bir modeldir. Bu tür içerikleri fotogrametrik süreçler sonunda elde ederiz ve 3D foto realistik çıktılar ile çalışma alanının dijital kopyalarını oluşturabiliriz.

Bu içeriklerin I3S standartlarında paylaşımı için “Integrated Mesh Scene Layer Package” paketleme seçeneğini kullanmalıyız

3D Point Scene Layer (3B Nokta Verisi)

3B Nokta katmanları, ArcGIS Pro’da tanımladığımız nokta geometrisinden oluşur. Örnekte olduğu gibi, nokta katmanlarımız veri odaklı semboloji veya gerçekçi 3B modeller kullanılarak tasarlanabilir.

Bu içerikler (Point Cloud) nokta bulutundan farklıdır, nokta bulutları için özel geliştirilen point cloud scene layer package bu veriler için uygun değildir.

Building Scene Layer Package (BIM modelleri)

ArcGIS Pro Revit dosyalarını doğrudan okumaktadır. Bu sayede Revit verileri, birçok coğrafi işlem aracını kullanarak diğer biçimlere dönüştürülebilir ve hatta bir coğrafi veritabanından I3S katmanına yayınlanabilmektedir.

Revit modellerinin de I3S standartlarında paylaşılması için uygun bir paketleme seçeneği bulunmaktadır; “Building Scene Layer Package”.

Sonuç

Kullanıcı deneyimi, ölçeklenebilir ve web ortamında rahatlıkla görüntülenebilir olması I3S katmanının yapı taşlarıdır. Bu standart aslında kullanıcının bakış açısından, yani kamera konumundan görüntülenen verileri yükleyen yenilikçi bir standarttır. Örneğin bir I3S içeriğindeki şehri inceliyorsunuz, bir alana zoom yaptığınızda sadece o anda baktığınız yerler sahneye yüklenecektir. Bu seçenek devasa şehirlerin web ortamında görüntülenebilmesini sağlıyor Aynı zamanda, her nesne için birden fazla ayrıntı seviyesinin desteklenmektedir. Böylece uzaktaki bir binanın derinlik detaylarını yükleyerek hiçbir bant genişliği boşa harcamaz.

Örneğin video oyunlarında çok uzaklarda bulunan ağaçlar siz oraya yaklaşana kadar low poly şeklinde çizilir ve siz yaklaştıkça ağaç gittikçe daha gerçekçi olmaya başlar. Çünkü siz uzaktayken o ağacın bütün detaylarını yüklemek bilgisayarınızı yorarak oyun deneyminizi düşürebilir. I3S standartlarını da aynı böyle düşünebiliriz.

Bu verimli yaklaşım, milyonlarca hatta milyarlarca nesne içeren veri kümelerinin yönetimini sağlıyor. Asıl güzel olan şu ki, sahne arkasında olan her şeyi anlamanıza ve yönetmenize gerek yok. ArcGIS Pro veya Drone2Map gibi uyumlu bir yazılım kullanarak I3S içeriği oluşturmaya başlayabilirsiniz.